La Malura

“La Malora” (in het lokale dialect “La Malura”) is een citroengaard die teruggaat tot de 16e eeuw en nog altijd in uitstekende conditie verkeert.

De naam is afkomstig van het gelijknamige beekje Rio Malora (tegenwoordig Rio Molini genoemd) dat noordelijk van de citroengaard stroomt en de schoepen van de molen in beweging brengt.
De citroengaard was geheel verwaarloosd toen in 1978 de huidige eigenaar, Giuseppe Gandossi, de tuin verwierf. Op dat moment bleken er slechts zes citroenbomen te leven.

Deze Limonaia is een van de weinige die intact is gebleven en produceert jaarlijks circa 20.000 citroenen.

De citroenbomen zijn geënt op de stam van een sinaasappelboom zodat ze beter bestand zijn tegen ziektes en koude. Verder worden de citroenbomen ondersteund door een houten geraamte zodat ze een maximale hoogte van ongeveer 8 meter kunnen bereiken. De citroengaard bestaat uit drie terassen, in lokaal dialect een còle genoemd, die onderverdeeld zijn in campi (veldjes).

Afdekken van de Limonaia

Citroenbomen zijn erg gevoelig: aan kou hebben ze een hekel. Daardoor groeien ze beter in het meer zuidelijke Mediterrane klimaat.  Het bijzondere aan de citroengaarden aan het Gardameer ligt in het volgende: om de planten tot volle wasdom te laten komen wordt de tuin getransformeerd naar een winterkas.

Deze transformatie, copertura genoemd, vindt meestal half november plaats. Hoge stenen muren omsluiten permanent de linker- en rechterzijde van de tuin. Zij beschermen de citroenen tegen de wind die het gehele jaar waait.

Vervolgens worden houten planken dwars op de draagstructuur gelegd en vastgespijkerd zodat een dak voor de winterkas ontstaat. Aan de kant van de kas die gericht is op het meer ,worden verticalen ramen en houten panelen geplaatst. Op deze wijze is de gaard geheel afgesloten. Uiteindelijk wordt elk spleetje met een speciaal stro gevuld, stupinatura genoemd. Een klus die veel geduld vereist.

Mocht de temperatuur buiten tot bijzondere lage waarde zakken, dan zijn extra maatregelen vereist zoals het beheerst ontsteken van een vuurtje in de kas.

Begin maart wordt de beschutting van de limonaia ontmanteld. Planken, panelen, en ramen worden weggehaald en zorgvuldig opgeborgen. De tuin neemt de gedaante van de zomertijd weer aan.

Irrigatie

Het irrigatiesysteem bestaat uit ingesleten kalkstene sleuven. Het water komt bij de bomen terecht door de zwaartekracht. De tuinier kan met een mechanisme de waterstroom naar de juiste richting sturen en door een zak zand in het kanaal te plaatsen.

Door de zandzak overstroomt het zandstenen kanaal en bereikt het water de boom door een houten goot.

Aan het uiteinde van de houten goot zijn een bundel takken geplaatst die ervoor zorgen dat het water goed wordt verspreid aan de stam van de boom.

Citroenbomen

De citroenbomen in onze gaard behoren tot het ras Madernina, een inheems ras afkomstig van de westelijke oever van het Gardameer. Dit ras zorgt voor middelgrote citroenen met een lichte, geurrijke schil. Het sap is behoorlijk zuur, terwijl citroenen in zuidelijke gebieden zoeter zijn zodat ze ook in salades zijn te gebruiken.

Niet lang geleden waren citroenen cruciaal voor het genezen van scheurbuik, een ziekte veroorzaakt door een tekort aan vitamine C.

Deze ziekte trof met name scheepslieden en totdat in het midden van de 19e eeuw chemische synthese werd ontdekt voor de productie van citroenzuur, waren citroenen het enige geneesmiddel.

Opslagplaats casello

De opslagplaats (casello) is de plek waar de tuinier zijn gereedschap houdt en de panelen, ramen en planken worden opgeslagen tijdens de zomer.

Elke limonaia heeft direct naast de gaard een opslagplaats gebouwd als een toren met verschillende verdiepingen (elke verdieping komt overeen met een terras).

De oude gereedschappen van de tuinier, zoals spijkers, el grumial (een tas gebonden om de middel om citroenen en olijven in op te bergen), manden en instrumenten voor het bepalen van de afmetingen van citroenen, worden nog altijd gebruikt en zijn daar te bezichtigen.